Hơn 4.000 vệ tinh Starlink đang quanh quẩn Trái Đất và rò rỉ bức xạ: Ai sẽ chịu ảnh hưởng?

Rò rỉ bức xạ từ hàng ngàn vệ tinh Starlink của Elon Musk – liệu đây có phải là mối đe dọa đối với các hoạt động nghiên cứu thiên văn? Hãy cùng tìm hiểu về các giải pháp mà SpaceX và các nhà khoa học đang cùng nỗ lực tìm kiếm.

Hệ thống vệ tinh Starlink do tỷ phú Elon Musk, CEO của SpaceX, sở hữu nhằm mục tiêu cung cấp dịch vụ Internet từ vệ tinh thay vì qua cáp, hỗ trợ cả những người dân ở các vùng nông thôn, cũng như những người ở xa nền văn minh, chẳng hạn như tàu trên biển xa, sử dụng Internet phổ rộng.

Trên thực tế, hơn 1,5 triệu người đang sử dụng Starlink tại 56 quốc gia trên thế giới. Số lượng vệ tinh Starlink đã hoạt động vượt xa bất kỳ đối thủ nào của nó, bao gồm cả mạng lưới OneWeb của Vương quốc Anh với khoảng 650 vệ tinh.

Tuy nhiên, mạng lưới vệ tinh dày đặc của Starlink gồm khoảng 4.400 vệ tinh quay quanh quỹ đạo trải rộng trên toàn cầu, lại gây ra vấn đề tiềm ẩn.

Vấn đề bức xạ từ mạng lưới vệ tinh Starlink: Ai sẽ chịu ảnh hưởng?

Theo một nghiên cứu gần đây, mạng lưới vệ tinh của Starlink đang phát ra một lượng bức xạ đáng kể, làm ảnh hưởng tới ngành thiên văn học vũ trụ, theo thông tin từ tờ The Independent (Anh). Các nhà nghiên cứu cho rằng thiết bị điện tử trên hàng nghìn vệ tinh nhân tạo lớn này đang tạo ra bức xạ điện từ trong các khu vực đặc biệt được thiết kế để phù hợp với kính viễn vọng không gian, gây ra sự nhiễu loạn cho những thiết bị có độ nhạy cao này khi quan sát không gian.

Starlink đã triển khai hơn 4.400 vệ tinh trên Quỹ đạo tầm thấp của Trái Đất (LEO) – với vệ tinh mới nhất được phóng vào ngày 9/7/2023. Tuy nhiên, Elon Musk, tỷ phú người Mỹ và chủ tịch SpaceX, không có ý định dừng lại ở con số này. Ông đang lên kế hoạch mở rộng mạng lưới Starlink, với dự định sẽ có gần 12.000 vệ tinh trong vài năm tới.

Các nhà thiên văn học từ trước đã phàn nàn về ô nhiễm ánh sáng từ Starlink gây ảnh hưởng đến quan sát thiên văn. Nghiên cứu mới nhất cho thấy vấn đề lớn hơn khi hàng nghìn vệ tinh này phát ra bức xạ có thể gây hại cho thiên văn học nói chung.

Những bằng chứng đầu tiên cho thấy Starlink đang can thiệp vào nghiên cứu không gian sâu. Các nhà khoa học dùng kính viễn vọng Mảng tần số thấp (LOFAR), gồm 20.000 ăng-ten vô tuyến tại 52 điểm trên châu Âu, đã phát hiện ra bức xạ từ 68 vệ tinh Starlink.

“Với LOFAR, chúng tôi đã phát hiện ra bức xạ có tần số từ 110 đến 188 MHz từ 47 trong số 68 vệ tinh” – Cees Bassa, nhà thiên văn học tại Viện Thiên văn vô tuyến Hà Lan và đồng tác giả của nghiên cứu cho biết.

Sự phát tán bức xạ này dường như không cố ý và đến từ thiết bị điện tử trên vệ tinh. Đến nay, nó không vi phạm quy tắc nào. Trên Trái Đất, Ủy ban Kỹ thuật Điện Quốc tế đặt ra những hạn chế nghiêm ngặt đối với các thiết bị điện để kiểm soát nhiễu điện từ, nhưng những quy tắc đó không áp dụng trong không gian.

Tuy nhiên, theo các nhà khoa học, nếu Elon Musk tiếp tục phóng vệ tinh lên LEO mà không ngừng, việc rò rỉ bức xạ sẽ trở thành vấn đề lớn. “Các mô phỏng của chúng tôi cho thấy mạng lưới vệ tinh Starlink càng lớn thì hiệu ứng này càng trở nên trầm trọng khi phát ra lượng bức xạ từ tất cả các vệ tinh“, Benjamin Winkel, một nhà nghiên cứu từ Viện Thiên văn vô tuyến Max Planck ở Đức, cho biết. “Chúng tôi không chỉ lo lắng về các vệ tinh hiện tại, mà còn về những vệ tinh sẽ được phóng lên trong tương lai.“

Đáng chú ý, SpaceX đã làm việc với cộng đồng thiên văn học để giảm thiểu ảnh hưởng không mong muốn của vệ tinh Starlink. Công ty đã tiếp xúc với các tác giả của nghiên cứu và đưa ra một số giải pháp để giảm thiểu tác động từ vệ tinh Starlink thế hệ tiếp theo.

Theo các nhà thiên văn học, SpaceX đã đưa ra những thay đổi thiết kế có thể ngăn chặn sự phát xạ ngoài ý muốn từ các vệ tinh Starlink thế hệ tiếp theo của công ty. The Independent đã liên hệ với SpaceX để biết thêm thông tin về những thay đổi này.

Nghiên cứu, đăng trên tạp chí Astronomy & Astrophysics, nêu rõ: “Chúng tôi tin rằng việc sớm nhận ra tình huống này sẽ mang lại cho các nhà thiên văn học và SpaceX cơ hội hợp tác cùng nhau để chủ động giảm thiểu các nguy cơ trên không gian, song song với các cuộc thảo luận cần thiết để phát triển các quy định phù hợp. Mục đích chung lớn nhất là tạo ra sự phát triển vững mạnh trong công nghệ và thiên văn học“.

Nguồn: Space.